Yaralı bir Şahin Bulduğumuzda Neler Yapmalıyız?

Bize ulaşmanızı tavsiye ederiz. Şahin dediğiniz kuşun bizlere fotoğraf ve videosunu görünceye kadar onun bir şahin olduğuna emin olamıyoruz. Doğru yardım için doğru bilgilerin hızlı şekilde paylaşılması gereklidir.

"Siz kimsiniz?"
Daha önce yabani hayvanlara bakmış, büyütmüş, tedavi etmiş, bu konuda kendilerini yetiştirmiş veteriner hekimler, biyologlar veya yetkin kişileriz.

"Size neden güvenmeliyiz?"
Biz yaban hayatın kurtarılması konusunda kendini adamış kişileriz, kişi olarak sevseniz de, sevmeseniz de, şu an için ülkemizin koşullarında profesyonelleriz. İsimlerimizi aratıp sürekli hayvan kurtardığımıza şahit olabilirsiniz.

"Neden önce size ulaştırmamızda ısrar ediyorsunuz, çıkarınız mı var?"
Dakikalar içinde durumu kötüleşebilir, kuşların metabolizmaları hızlıdır ve acilen destek almazlar ise ertesi günü teslim etmeyi düşündüğünüz kuş akşamüstü ölebilir. Çıkarımız bir şahinin daha sağ salim doğaya döndüğünü gözümüzle görüp mutlu olmaktır. Siz geç kaldığınızda saatlerce ve belki günlerce aç kalmış, enerji kaybetmiş bu bireye hiç yardım edememiş oluyoruz.

"Önce başka veteriner hekime, biyologa, yabani hayvan bakabilecek kişiye, facebook arkadaşlarıma danışmayayım mı?"
Eğer daha önce birçok şahin bakmadıysa, işbirliği içinde olacak bir profil değil ise, hayvana yardım etme şansımızı bilemeyiz. Şahini bulur bulmaz götürdüğünüz klinik risk almak istemeyebilir, doğaya salın diyebilir, bu cevapları almanız olağandır, anlıyor gibi görünebilir ancak işbirliği yapabilmemiz için bizlere ulaşırsanız hızlıca ve hep birlikte doğru şekilde yardım edebiliriz. Facebook’ta yazdığınız iletinin altına konuyla ilgili geçmiş bir kuş besleme anısı paylaşan birçok sakıncalı yorum yazılmaktadır, yorumu kim nasıl ayırt edebilecektir? Yabani kuş konuları özel bir tecrübe gerektirir. Yemek yiyemeyecek, su içemeyecek bir kuş olabilir, o anda siz zorla yedirirken nefes borusuna kaçabilir ve ölebilir.

"Sonra kime ulaşmamız ve iş birliği yapmamız gerekir?"
Kendi ilinizdeki Doğa Koruma ve Milli Parklar Bölge Müdürlüğü telefonlarını aramalı ve hayvanın uygun yere sevki için işbirliği yapmalısınız. Sizin getirememeniz durumunda aracı ve memuru en hızlı ayarlayabildikleri süreçte destek vereceklerdir.

"Korumalı bir alandayım, Doğa Koruma ve Milli Parklar Bölge Müdürlüğü geldi, şahini teslim etmek istemiyorum, ne yapabilirler?"
Baktığınız kuş ile ilgili bilgi savcılığa verilir, evinize arama ilanı çıkabilir. Güç gösterisi yapmak, kuşu çocuklarınız çok sevdiği için ihtimalleri zorlamak, konuyla ilgili bizlere kötü sözler yazmak, tehdit etmek oldukça üzücüdür. Bizim bu destekte çıkarımız yoktur, sizin çıkarınız da hayvana ve çevrenizdeki insanlara zarar vermektedir.

Neden siz bakamazsınız?
Sivillerin bakması yasaktır. İhbarı gereklidir. Konuyla ilgili bilginiz olmadığı için, kedi, köpek veya ötücü kuş bakımından oldukça farklı olduğu için hayvanın ihtiyaçlarını doğru şekilde gideremez ve ölümüne neden olabilirsiniz. Tırnakları elinize geçtiğinde elinizdeki sinirler enfekte olabilir, tetanos olabilir. Şahinlerden sizlere bulaşabilecek hastalıkları kontrol altında tutamayabilir, kaptığınız hastalıktan haberdar olmayabilir, ev halkını hayati risk altına alabilirsiniz.

Neden her bilgiyi yazamıyoruz ve videosunu yayınlamıyoruz?
Bilgiyi kötüye kullanan her kesim olabiliyor. Internette bugün arattığınızda kötü niyetli birçok şahin alıp satan kişiye denk gelebilirsiniz hatta siz de memurlar tarafından tespit edildiğinizde, iş birliği yapmadığınızda kusurlu duruma düşüp en az 3000TL ceza ödemek zorunda kalabilirsiniz.

Neden size zaman ayırıyoruz?
Yabani hayvanın kurtarılabilmesi, doğaya dönebilmesi için öncelikle size ve iyi niyetinize ihtiyacımız var, sonrasında sizi bilgilendirerek sizi, ailenizi hastalıklardan koruyabilmek, sizi uyarmak ve hayvanın doğaya dönebilmesi için yardımcı olmaya çalışıyoruz. Zamanımızı kötüye kullandığınızda kendimizi kullanılmış hissediyoruz. Vakayı size bağlı kurtaramaz isek tüm bilgilerimizin kötüye kullanıldığından emin olup müdürlüğe geri bildirim yapıyoruz.

"Neden sonrasında vakanın durumunu öğrenemiyorum?"
Çünkü aynı zamanda o vakayla değil, birçok vakayla özverili şekilde uğraş veren birkaç kişiyiz ve aradaki meraklı çağrılara dönüş yapabilmek yorucu olabiliyor. Eğer sosyal medyada fotoğraf ve videosu yayınlanabilirse, siz de takip ediyor olursanız öğrenmeniz mümkün olabilir.

Şahine ekmek verdiğinizde neden yemedi ?
Şahinler ekmek yemez, yedirmeyi başardığınız herşey onun menüsünde olduğundan değil, siz zorladığınız içindir.

Şahin su içmez dediler, su vermediniz, neler olur?
Yiyebilecek, içebilecek bir durumda ise günlük çok az miktar gagasına damlatılabilir. Gagası da temizlenmiş olur. Eğer kendi kararınıza göre az miktarda et veriyorsanız vücudunda eksik olan su miktarı karşılanamıyorsa, sindirim sisteminde sorun var ise, sistem asitlenmeye başlar ve çöker.

Şahin olduğunu düşündüğünüz kuş gerçekten şahin midir?
Aslında bir karga, atmaca, ebabil, güvercin olabiliyor. Hepsinin yediği, içtiği, tedavisi, bakımı farklıdır. Resim, video göndermezseniz hiç birşey bilemeyiz.

Şahini önceki gün götüremediniz, ertesi gün öldü, neden olabilir?
Bir yaralı veya yavru kuş bulduysanız, öncesinde kaç saat içinde ya da kaç gündür hangi organlarında eksiklik ve güçlük çekiyorsa, günler değil, saatler ve dakikalar içinde durumu geriye dönemeyecek şekilde kötüleşir. Bunun bilincinde olmadan, istemeden birçok vakayı geç ulaştırmış olabiliyorsunuz, kliniğe geldiğinde yapacak veya diyecek birşey kalmıyor. Vücut ısısı düşüyor ise nasıl anlayabilirsiniz, eğer hayvan olduğundan zayıf ise nasıl anlayabilirsiniz, vücudundaki son proteinleri yaktıysa dışkısından nasıl anlayabilirsiniz…

"Biri yavru şahin dedi, öbürü kartal dedi, öbürü yetişkin dedi, cinsiyetini de merak ediyoruz, nasıl öğreniriz?"
Vakayı görmeden türünü anlamak mümkün değildir, bizim gibi tecrübeli kişiler anlayabilir. Genel türü bilmek bakım ve besleme için yeterli olabiliyor, yine özel bir alt tür ise kuş türlerine hakim arkadaşlarımıza danışmaktayız.

"Şahine su verdim, öldü, neden olabilir?"
Eğer yan yatan bir şahin var ise, yutkunma refleksi olmayabilir, içirdiğiniz su da nefes borusuna kaçar ve istemeden ölümüne neden olmuş olursunuz. Profesyonel şekilde diğer yollardan serum verilmesi gereklidir, bunu tecrübeli hekim yapabilir.

Şahine göz kararı et yedirdiniz, yeterli olduğunuz düşündünüz, hayvanın ayakta olması sizi ikna etmektedir, herşey normal midir?
Peki hayvanın ağırlığını biliyor muyuz, sindirebiliyor mu, her eti yiyebilir mi? Hayır, o zaman doğru yolda değilsiniz.

Şahinin ağzından ve dışkısından kurtlar çıkıyor, ne yapmalısınız?
Siz kurtları gördüyseniz, normalde de var olan kurtların miktarı oldukça artmıştır ve artık kuşun durumu da bozulmuştur, muhtemelen ölüme yakındır, aynı şekilde size de her şahin vakasında kurt yumurtası bulaşmaktadır, aile bireyleriniz tehlikededir.

Baktığınız şahine çok alıştınız ve sonrasında vicdanınız onu salmak ile ilgili sizi rahatsız etmeye başladı, salmasanız olmaz mı?
Olmaz, çünkü siz onun doğadaki gibi her ihtiyacını suni şekilde karşıladıkça o bedenen ve ruhen şahin olmaktan uzaklaşır, siz de normal rutin hayatınızda artık ona vakit ayıramayacağınıza karar verir, sıkılır, arkadaşlarınıza vermeye çalışabilirsiniz ve bunların hepsi illegal hareketler olarak değerlendirilir ve 3000TL’yi aşan cezalar ödemekle başbaşa kalabilirsiniz. O noktada doğaya asla dönemeyecek kadar kötü bakılmış bir şahini aslında yaşarken öldürdüğünüzün farkında olmamanız daha acıdır.

"Veteriner Fakültesi ve Hayvanat Bahcesi bakar dediler ama oralar oldukça pis, vermek istemiyoruz, ne yapalım?"
Yabani hayvanlar et yemektedirler ve dışkıları oldukça asitli, kötü kokuludur, günlük temizlik saatleri geç saatleri bulabilir ve yıkanmış bir alan bile size kirli görünebilir. Diğer bir konu ülkemizde yaralı, yabani hayvanlar için büyük veya küçük şehirlerde barınak, bakım evi bulunmuyor olmasıdır. Hal böyleyken siz de kendinizce karar almaya çalıştığınızda yanlış bir hareketin parçası olmaktasınız. Günümüzün koşullarında bakılabilecek yer olarak gösterilen yere teslim edelim. Gereken iyileştirmelerin yapılması için Ankara Doğa Koruma ve Milli Parklar Birimlerine aktaralım, birimlere önemsemelerini sıkça iletirsek harekete geçip desteği olması gerekene doğru hareket ettirebilir, halen çoğu zaman kişilerin kendi maddi imkanlarıyla çözümlere gidilmektedir.

"Tecrübeli veteriner hekim, biyolog ile anlaşamadık, kavga ettik, mahkemeye verdik, artık ona hayvan götürmem dediniz, ne yapılabilir?"
Her alanda profesyonel davranılması ve işin ehline teslim edilmesi en doğrusudur, kişiler kendilerini adamış iseler, havada uçuşan sözleri unutup vakayı o kişilere teslim etmek zorundaysak, teslim edeceğiz. Protokol gereği bakacak, muayene edecek kişiler belli olabilir. Her zaman dileklerinizi Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Bölge Müdürlüğü’ne durumun iyileştirilmesi ricasıyla yapıcı dilekçe yazarak başlayınız.

Arabistan’daki gibi şahin yetiştirmek, alıp satmak, ticaretini yapmak istiyorsunuz, ne yapmalısınız?
Ülkemizde bununla ilgili hiçbir alt yapı ve personel yoktur, özel hastanesi yoktur, sadece 4 yandan illegal bir girişim içerisinde kalırsınız.

İnternette şahin satıldığını gördünüz, siz de satmayı düşünüyorsunuz, ne yapmalısınız?
Hayvanı doğadan koparmanız ile maddi, manevi suçlu konumda olmanızın yanı sıra, tespit edileceğinizi ve ihbar edileceğinizi ve ceza ödeyeceğinizi hatırlatmak gerekir. İlanla ilgili ekran görüntüsü jpeg olarak kaydedilir ve Ankara Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’ne mail atılır, takibi yapılır, kişilere ceza kesilir.

Şahin ile ilgili durumu sorduktan sonra kedi ve köpeklerinizle ilgili soruları neden cevaplayamıyoruz?
Sadece yabani kuşlar için destek verebiliyoruz. Kedi ve köpekleriniz ile ilgili en yakındaki veteriner kliniğine giderek muayene ücretini ödemeli ve uzun veya kısa sürecek bakım ve tedavilerinin yapılmasını sağlamalısınız.

Bakılan şahinlerle ilgili kayıt tutuluyor mu?
Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlüğü’ne iletilmektedir.

İlimde yardımcı olacak personel, veteriner hekim bulamıyorum, ne yapabilirim?
İlinizdeki Doğa Koruma ve Milli Parklar İl Müdürlüğü’nü arayıp çözemezseniz, Ankara’da en üst düzeye ulaşınız. Veteriner Hekim Odalarını arayıp sorabilirsiniz. İlinizdeki Hayvansever Derneklerin başkanlarına danışabilirsiniz.

Bir sivil arkadaşınız, bir ünlü, bir zengin evinde uçabilecek durumda şahin bakıyor ise ne yapmalısınız?
Öncelikle bu yazıyı okumasını rica ediniz, eğer ikna olmayacak biri ise ihbar edebilirsiniz, aksi takdirde suça ortak olmaktasınız.

"Bir petshopta şahin sattıklarını gördüm, ne yapmalıyım?"
Kendi ilinize bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü’nü arayıp adresi verdiğiniz takdirde baskın yapılacak ve teslim alınacaktır.

"Bir şahin ile reklam filmi çekmek istiyorum, ne yapmalıyım?"
Kendi ilinize bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü ile görüşmelisiniz, yanlış örnek teşkil edeceği ve uygun prosedürler gerçekleşemeyeceği için çekemeyeceğinizi iletebiliriz.

"Bulunduğum makamdan dolayı şahini size teslim etmeyi düşünmüyorum, ne yapabilirsiniz ki?"
Öncelikle yanlış yaptığınızı biliyorsunuz, yine de zaman kaybettirici, acımasız bir tutumda olduğunuzu da biliniz. Geçmişte çok üst bir makamdan bile kuş teslim alındı. Ceza miktarı size caydırıcı gelmiyor ise Bakanlığın farklı yaptırımları olabilir.

"Şahini teslim ettik, şimdi ne yapmalıyız?"
Ellerinizi, bulunduğu mekanı çok iyi dezenfekte etmelisiniz, kendinizde bir rahatsızlık şekillendiyse dahiliye uzmanına görünmeli ve temastan bahsetmelisiniz, eğer şahinin kapmasına bağlı yaralanma var ise cerrahi uzmanına görünmelisiniz ve intaniye bölümünde tetanos aşısı olmalısınız.

"Şahine gereken yapılmadı, güvenmiyorum, ne yapmalıyım?"
Her vaka ayrı şekilde uzmanı tarafından değerlendirilir, bu kurtarma operasyonunun küçük bir parçası olabildiyseniz gerekenin yapıldığına inanmalı ve sakin olmalısınız. İmkanlar çerçevesinde gecikmeler olabilir. Ülkemizde Amerika veya Avrupa’daki gibi yüzlerce bakım merkezi olmadığından ve hatta neredeyse tam teşekküllü bir bakım ve kurtarma merkezi hiç olmadığından, yapılabilecek maksimum destek gerçekleşmiştir.

"Şahinin yarasına bakılması için kliniğe getirmem söylendi, şu anda ilgilenemem, çok da önemli değil bence.”
Sizin gerek görmediğiniz konu hakkında size uzman görüşü ulaşmış ve önemsememiş iseniz, bunca yıllık emeğin değerini hiçe saymış, şahinin iyileşmesini de umursamaz durumdasınızdır. Bu tavırlar bizim şevkimizi kırar, şahinin ise iyileşme ve uçma şansını yok etmeye devam eder. Ne kadar iyi veya kötü baktığınızın farkında olmadığınızdan şahine istemeden zarar vermeye devam etmektesinizdir. Sosyal medya üzerinde de şahinler ile ilgili tüm yazışmalar izlenebilmektedir.

Hazırlayan: Vet Hek Nilay Tezsay

Ulaşabileceğiniz Veteriner Hekimler:
İstanbul Un. Veteriner Fak Cerrahi Prof.Dr.Serhat Özsoy, hafta içi 09:00 -15:00 muayeneye getirerek görüşebilirsiniz. İstanbul Un. Vet Fak Vaşak Kulübü, protokol gereği tedavi ve bakım yapmaktadır.

İstanbul Darıca Hayvan Bahçesi, protokol gereği tedavi ve bakım yapmaktadır. İstanbul Vet hek Nilay Tezsay, VetVoc ismiyle facebook üzerinden ulaşabilirsiniz.

İstanbul WWF TR Vet hek Ahmet Emre Kütükçü, ofisten ulaşabilirsiniz.

İstanbul Medikovet Vet Kliniği, randevuyla ulaşabilirsiniz.

İzmir Doğal Yaşam Parkı

İzmir Mavişehir Vet Kliniği Vet Hek Kutlu Dayıoğlu

İzmir Medicapet Vet Kliniği Şerif Tuğrul Kunt

Kıbrıs Yakın Doğu Ün. Vet Hek Nilüfer Aytuğ için önce fakülteyi arayınız.

Kıbrıs Yakın Doğu Ün. Vet Hek Hüseyin Cihan için önce fakülteyi arayınız.

Ankara Vet Fak Cerrahi Prof.Dr. Ümit Kaya

Kars Kuzey Doğa Derneği Vet hek Ayşegül Çoban, dernek üzerinden ulaşabilirsiniz.

Van 100.yıl Uni Vet Fak Lokman Çağırıcı

Erzurum Atatürk Ün Vet Fak

Vet Hek Mümin Gökhan Şenocak

Samsun 19 Mayıs Ün Vet Fak Cerrahi Prof Dr.Özlem Nisbet

Manisa Turgutlu Vet Hek Bilal Birlik.

Diğer Destek Verenler:

Hayvansever Dernekler: Doğa Derneği
Trakuş
İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu

[caption id="attachment_22571" align="alignnone" width="300"]

Şişli RM isteği üzerine yabani kuşlarda ilk yardimi meslektaslarimiza aktarirken[/caption]

[caption id="attachment_22570" align="alignnone" width="300"]

Kars'ta yapilan Yaban Hayat Calistayinda yurticinden ve yurtdisindan bilimadamlari bulustu.[/caption]

[caption id="attachment_22569" align="alignnone" width="225"]

Istanbul Doga Koruma ve Milli Parklar Mudurlugu Telefonu[/caption]

[caption id="attachment_22568" align="alignnone" width="300"]

Istanbul Uni. Vet. Fak. VAŞAK kulubunde Başkan Seda Güngörmüş yeni uyelere hayvanlari anlatirken[/caption]

[caption id="attachment_22567" align="alignnone" width="300"]

19 Mayis Un. Yrd Doc Dr Kiraz Erciyas Yavuz kuslarda yaş tayini anlatirken[/caption]

[caption id="attachment_22566" align="alignnone" width="225"]

Ankara'dan getirilen kizilsahin tedavisi icin Istanbul Universitesine gidiyor[/caption]

[caption id="attachment_22565" align="alignnone" width="300"]

VAŞAK Kulübü ve IVHO isbirligi ile Uluslararasi Yaban Hayat Kongresinde ilgileler buluştu[/caption]

[caption id="attachment_22564" align="alignnone" width="300"]